Bitcoin Soygunu: Sanal Varlıkların Hukuki Niteliği ve Adli Uygulama

Giriş

Son yıllarda, blok zinciri teknolojisinin gelişimi ile birlikte, Bitcoin, Ether, Tether gibi kripto paralar giderek halkın göz önüne çıkmaya başladı. Bu dijital varlıklar kod ve veri biçiminde mevcut olsalar da, değer, devredilebilirlik ve ayrıcalıklılık özellikleri nedeniyle özünde mülkiyet kapsamına girmektedir. Çin'de, ilgili yasalar sanal paraların yasal para olarak kullanılmasını veya spekülasyon yapılmasını açıkça yasaklamaktadır. Ancak, yargı pratiğinde sanal paralar "belirli sanal ürünler" veya "veri tipi mülkiyet" olarak geniş bir kabul görmüştür.

Ceza adaleti alanında, sanal para ile ilgili davaların sayısı her yıl artmakta, bu davalar genellikle dolandırıcılık, hırsızlık ve bilgisayar suçları gibi türlere odaklanmaktadır. Buna karşılık, sanal parayı doğrudan şiddet veya tehdit yoluyla elde etme vakaları nadirdir. 2021 yılında Jiangxi Yichun'da gerçekleşen bir Bitcoin soygun olayı ((2022) Gan 09 Ceza Son 9 No) benzersizliği ve tartışmalı yapısıyla yargı pratiğinde tipik bir vaka haline gelmiş, kripto varlıkların ceza davalarındaki nitelendirilmesi ve ceza tayini konusunda önemli bir referans sağlamıştır.

I. Davanın Gözden Geçirilmesi: Başarısız Bir Bitcoin Soygunu Planı

2021 Mayıs'ında, kripto para yatırımı kaybeden Lai, Peng'in en az 5 adet Bitcoin'e sahip olduğunu öğrendi (o zaman her biri yaklaşık 255.000 RMB değerindeydi) ve soygun yapma düşüncesi oluştu. Lai, internette ortak arayışında bulundu, ve birine aktif olarak ulaştı ve olaya dahil oldu. İki kişi Yichun'da buluştu, otelde kaldı ve detaylı bir plan hazırladı.

En az 4 kişiyi toplamak için, yatırım bahanesiyle Peng'i ıssız bir yere götürüp, onun kişisel özgürlüğünü kontrol altına almak için naylon bağlar kullanmayı ve ardından Bitcoin hesabı ile şifresini talep etmeyi planlıyorlardı. Lai, hatta 7 naylon bağ hazırlamıştı ve diğer potansiyel katılımcılarla sürekli iletişim halindeydi. Ancak, polis ipuçlarına dayanarak zamanında müdahale etti ve 11 Mayıs öğleden sonra iki kişiyi olay yerinde yakaladı, suç planı gerçekleştirilemedi.

İlk derece mahkemesi iki kişinin soygun suçunu oluşturduğuna karar verdi ve Lai'ya üç yıl, Xiang'a bir yıl hapis cezası verdi. İkinci derece mahkeme ise davanın soygun hazırlık aşamasına girdiğini, gerçek bir zarar vermediğini ve Bitcoin değerine makul bir belirleme yapılmadığını düşündüğünden, Lai'ya bir yıl altı ay, Xiang'a dokuz ay ceza vererek ceza süresini önemli ölçüde hafifletti.

İki, Bitcoin'in soyulması soygun suçunun hukuki dayanağı

Bu davanın temel tartışması şudur: Bitcoin'in çalınması, Ceza Kanunu anlamında soygun suçu oluşturur mu? Mahkemenin geçerli kararı olumlu bir yanıt vermiştir.

Ceza Kanunu'na göre, soygun suçu, şiddet, zorbalık gibi yöntemlerle kamu ve özel mal varlıklarını almak anlamına gelir. Bitcoin, temelde bir dizi şifreli veriden oluşsa da, değiştirilebilirlik, devredilebilirlik ve gerçek piyasa değeri özelliklerine sahiptir; bu da onu "genel mal varlığı"nın üç ana özelliği olan yönetim olasılığı, transfer olasılığı ve değer ile uyumlu hale getirir.

İkinci derece mahkeme, 2013 yılındaki ilgili bakanlık düzenlemelerini alıntılayarak Bitcoin'in "belirli sanal ürünler" arasında yer aldığını, para statüsüne sahip olmasa da yasal koruma altında olması gereken "veri tipi mülkiyet" olduğunu düşündü. Bu nedenle, Bitcoin'i soymak ile geleneksel nakit veya fiziksel eşyaları soymak arasında özünde bir fark yoktur; her ikisi de başkalarının mülkiyet haklarına zarar vermektedir.

Her ne kadar Lai ve diğerleri soygun eylemini gerçekleştirememiş olsalar da, hazırlık araçları bulundurmaları ve detaylı plan yapmaları soygun suçunun teşebbüsünü oluşturmuştur. İlgili yargı açıklamalarına göre, mahkeme nihayetinde bu eylemleri soygun suçu olarak değerlendirmiş, ancak cezayı indirmiştir.

Üç, sanal para suçlarıyla ilgili ceza değerlendirmesi

Sanal para ile ilgili soygun davalarında, davranış şeklinin yanı sıra, "soygu miktarı"nın belirlenmesi de ceza tayininde önemli bir dayanak olmaktadır. Ancak, kripto varlıkların nasıl değerlendirileceği, yargı pratiğinde zorluk oluşturmaktadır.

İlk derece mahkemesi, olayın meydana geldiği sırada Bitcoin'in piyasa fiyatını esas alarak, "miktarın özellikle büyük" olduğunu belirleyip ağır bir ceza vermiştir. Ancak ikinci derece mahkeme farklı bir görüş öne sürmüştür: Öncelikle, davanın icra aşamasına girmediği, dolayısıyla gerçek mal kaybı olmadığı; ikincisi, ülkede yasal bir ticaret piyasasının eksik olduğu ve fiyat belirleme standartlarının belirsiz olduğu; son olarak, soygun suçunun mahkumiyetinin, gerçekten elde edilen mal varlığının miktarına göre olması gerektiği.

İkinci derece mahkemesi, kripto varlıkların değerinin belirlenmesinin "kayıpların telafi edilmesi" ilkesine uygun olması gerektiğini ve mağdurun gerçek kaybının merkezde alınması gerektiğini, ana olarak aşağıdaki faktörleri dikkate alması gerektiğini belirtti:

1. Mağdurun satın alma fiyatı: Gerçek kaybı en iyi yansıtan, öncelikli olarak uygulanır.
2. Olay anındaki işlem platformu fiyatı: Eğer satın alma kaydı yoksa, yurt dışı platformlarının anlık fiyatlarına bakabilirsiniz.
3. Çalıntı fiyatı: Varsa, yardımcı bir referans olarak kullanılabilir.

Mahkeme, ülkemizin Bitcoin'in para statüsünü tanımadığını vurguladı, ancak bireylerin sahip olmasını ve devretmesini yasaklamadığını belirtti. Bu nedenle, mağdurun sanal varlıkları yasal olarak sahip olmasının yasal koruma altında olması gerektiğini ifade etti.

Sonuç olarak, temyiz mahkemesi "büyük miktar" ifadesini ağırlaştırıcı ceza olarak kabul etmemiş, bunun yerine soygun hazırlık aşamasının tehlikesini, yöntemlerini ve gerçek risklerini dikkate alarak nispeten hafif bir karar vermiştir. Bu, yargı organlarının yeni tür mülkiyet suçlarıyla ilgili davaları işlerken rasyonel ve ihtiyatlı bir tutum sergilediğini göstermektedir.

Dört, Sonuç: Kripto Varlıkların Hukuki Korunmasının Gelecek Görünümü

Bu davanın kararı, sanal para ile ilgili soygun davalarına önemli bir referans sağlamakla kalmayıp, sanal paranın mülkiyet niteliğinin Çin ceza hukuku uygulamalarında geniş ölçüde tanındığını da göstermektedir.

Mevcut yasal çerçeve altında, Bitcoin gibi kripto varlıklar para niteliğine sahip olmamakla birlikte, mülkiyet değeri açıkça tanınmıştır. Dolandırıcılık, hırsızlık, bilgisayar sistemlerini yasadışı kontrol etme, şantaj veya silahlı soygun yoluyla olsun, fail yasadışı olarak sahiplenme amacıyla zarar verici eylemler gerçekleştirdiği sürece, mülkiyet suçları kapsamında değerlendirilecektir.

Dijital ekonominin derinleşmesiyle birlikte, kripto varlıklarla ilgili ceza davaları giderek daha karmaşık ve çeşitli hale gelecek, yargı organları daha fazla yeni zorluklarla karşılaşacaktır. Gelecekteki hukuk sistemi, sanal paranın hukuki niteliğini, piyasa değerleme standartlarını ve veriler ile mülkiyet arasındaki sınırları daha fazla netleştirmeli, daha birleşik ve istikrarlı yargı kararları kuralları oluşturmalıdır. Aynı zamanda, hukuk profesyonellerinin de bu alandaki hukuki uygulamalara daha iyi yanıt verebilmek için sürekli olarak mesleki bilgilerini artırmaları gerekmektedir.

Görülebilir ki, kripto varlıklar giderek daha fazla yasal tanınma ve koruma elde edecek, herhangi bir ihlal eylemi, sahiplerinin yasal haklarına zarar veren, yasal olarak sert bir şekilde cezalandırılacaktır. Bu sadece yasanın yeni mülkiyet biçimlerine uyumunu değil, aynı zamanda dijital ekonomi çağında mülkiyet haklarının korunması için önemli bir güvence sağlamaktadır.